هماتولوژی(خون شناسی)
خون نوعی بافت پیوندی تخصص یافته ایست که ماده زمینه ای آن پلاسما نام دارد و سلولها در آن شناورند. میزان حجم خون در یک فرد بالغ تقریبا 5 لیتر می باشد. خون در درون رگها و میان بافتها حرکت می کند و اکسیژن رسانی و غذا رسانی به بافت ها را انجام می دهد و دی اکسید کربن و مواد زائد را دریافت و از بدن دفع می کند.
اگر خون از سیستم چرخشی خارج شود لخته می شود. این لخته حاوی عناصر سلولی و مایع زرد روشنی به نام سرم است که از ماده انعقاد یافته یا همان لخته جدا می شود. حجم توده گلبول های قرمز (هماتوکریت ها) در مردان 40 تا 50 درصد و در زنان 35 تا 45 درصد می باشد.
اریتروسیت ها: سلولهای فاقد هسته و حاوی پروتئین حامل اکسیژن (هموگلوبین) هستند. این سلول ها از دو طرف مقعرند و در نتیجه نسبت سطح به حجم افزایش می یابد که تبادل گازی را آسان می کند.
لکوسیت ها: این سلول ها به بافت ها مهاجرت می کنند. این سلول ها بر اساس نوع گرانول های موجود در سیتوپلاسم و شکل هسته درون سیتوپلاسمشان به دو گروه گرانولوسیت ها(هسته دار) و آگرانولوسیت ها (بدون هسته) تقسیم بندی می شوند. گرانولوسیت ها شامل نوتروفیل ها، ائوزینوفیل ها و بازوفیل ها و آگرانولوسیت ها شامل لنفوسیت ها و مونوسیت ها می باشند.
نوتروفیل ها: این سلولها عمر کوتاهی دارند و نیمه عمر آن ها در خون 6 تا 7 ساعت است. آن ها فاگوسیت های فعال باکتری ها و سایر ذرات کوچک هستند.
ائوزینوفیل ها: تعداد شان از نوتروفیل ها بسیار کمتر است. این سلولها در نابودی کرم های انگلی نقش دارند.
بازوفیل ها: این سلولها کمتر از یک درصد لکوسیت ها را تشکیل می دهند و حاوی هپارین و هیستامین اند.
لنفوسیت ها: این سلول ها کروی اند که بر اساس مولکول های سطحی مشخص می شوند. دارای اندازه های کوچک، بزرگ و متوسط اند. لنفوسیت ها از انوع لکوسیت ها هستند که پس از فرآیند دیاپدز از بافت به خون بر می گردند.
مونوسیت ها : این سلول ها پس از عبور از دیواره های مویرگی و ورود به بافت همبند تمایز می یابند و به ماکروفاژ تبدیل می شوند. این سلولها دارای هسته تخم مرغی، نعل اسبی یا قلوه ای شکل می باشند.
پلاکت ها: پلاکت ها (ترمبوسیت ها) سلولهای بدون هسته اند و سبب لخته شدن خون می شوند. طول عمر پلاکت ها در حدود 100 روز است.
در بخش هماتولوژی خون، بیمار از نظر شمارش گلبول های سفید، قرمز، پلاکت ها و از نظر شمارش افتراقی سلولهای گلبول سفید ،جهت شخیص سرطان ، کم خونی و بیماریهای خونی توسط دستگاه سلول شمار خودکار مورد بررسی قرار می گیرند
این قسمت که از مدرن ترین تجهیزات بهره می گیرد، کلیه تست های مربوط به خونشناسی وانعقاد را به بهترین نحو ممکن انجام می دهد.از دستگاهها میتوان به
سل کانترهای پیشرفته لیزری همراه با دیف سلولی،
کواگولومتر،
سدیمان آنالایزر
اشاره کرد که در کوتاه ترین زمان قادر به پاسخگویی می باشند.
دراین بخش، آزمایشات مختلفی انجام می شود که نمونه ای از آن ها به شرح ذیل می باشد:
CBC
ESR
Hb
G6PD
PT / PTT
LE-cell
کومبس به روش مستقیم و غیر مستقیم
پلاکت
گروه خونی
فیبرینوژن
لوپوس آنتی کواگولانت
دی دایمر
مالاریا-بورلی