فهرست مطالب
انواع آزمایش های ضروری برای تشخیص سرطان را بشناسید
سرطان جزو بیماری‌هایی است که متأسفانه در تمامی جهان و همچنین ایران به سرعت در حال گسترش است و شناسایی زودهنگام آن می‌تواند تاثیر زیادی در بهبود شانس درمان و کنترل بیماری داشته باشد. با این حال، بسیاری از انواع سرطان‌ها در مراحل اولیه علائمی واضح ندارند؛ بنابراین انجام آزمایش‌های منظم و دقیق برای شناسایی این بیماری از اهمیت بالایی برخوردار است. خوشبختانه به کمک پیشرفت‌های پزشکی، امروزه آزمایش‌هایی در دسترس هستند که می‌توانند سرطان را در مراحل اولیه شناسایی کنند و روند درمان را تسهیل نمایند.
در این مقاله، به بررسی انواع آزمایش‌های تشخیصی سرطان می‌پردازیم که می‌توانند در تشخیص زودهنگام این بیماری‌ها کمک کنند. از آزمایش‌های خون گرفته تا تصویربرداری‌های پیشرفته، هر یک نقش مهمی در تشخیص و پیگیری سرطان دارند. اگر شما یا عزیزانتان نگرانی‌هایی در این زمینه دارید، آگاهی از این آزمایش‌ها می‌تواند به شما کمک کند تا برای شناختن آن به‌موقع اقدام کنید.
سرطان‌های پستان، ریه و روده بزرگ به‌عنوان شایع‌ترین انواع سرطان در ایران شناخته می‌شوند. تشخیص صحیح و زودهنگام این بیماری‌ها می‌تواند شانس درمان و بهبود بیماران را به‌طرز چشمگیری افزایش دهد.
آزمایش‌های خون برای تشخیص سرطان
آزمایش‌های خون یکی از روش‌های رایج و مهم برای تشخیص سرطان در مراحل اولیه هستند. این آزمایش‌ها می‌توانند به پزشکان اطلاعات زیادی در مورد وضعیت عمومی سلامت بدن و احتمال وجود بیماری‌هایی همچون سرطان بدهند. آزمایش خون در برخی موارد می‌تواند به تشخیص دقیق نوع سرطان کمک کند و همچنین می‌تواند در پیگیری درمان و ارزیابی اثربخشی آن مفید باشد.
انواع اصلی آزمایش‌های خون برای تشخیص سرطان شامل این موارد است. البته تومور مارکرها نیز جزو آزمایش‌های خون هستند که در بخش‌های بعدی به آنها خواهیم پرداخت.
آزمایش شمارش سلول‌های خونی (CBC)
آزمایش شمارش سلول‌های خونی (CBC) یکی از آزمایش‌های خون استاندارد است که می‌تواند به شناسایی سرطان کمک کند. این آزمایش برای بررسی تعداد و وضعیت سلول‌های مختلف خون از جمله گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها انجام می‌شود. تغییرات غیرعادی در تعداد یا نوع سلول‌ها می‌تواند نشان‌دهنده وجود سرطان در بدن باشد. مثلا در بعضی از انواع سرطان خون مانند لوسمی (Leukemia) و لنفوم (Lymphoma)، احتمال دارد تغییراتی در گلبول‌های سفید خون دیده شود. آزمایش CBC به پزشک شما کمک می‌کند تا شواهد اولیه از سرطان‌های خون و سایر سرطان‌ها را شناسایی کند.
آزمایش سلول‌های تومور در گردش (CTC)
آزمایش سلول‌های تومور در گردش (CTC) یک روش نوین و پیشرفته برای شناسایی سلول‌های سرطانی در جریان خون است. در این آزمایش، نمونه‌ای از خون گرفته شده و به دنبال سلول‌های سرطانی در حال گردش در بدن می‌گردند. وجود این سلول‌ها می‌تواند بیانگر گسترش سرطان به سایر نقاط بدن (متاستاز) باشد. آزمایش CTC یکی از مهم‌ترین پیشرفت‌ها در زمینه تشخیص سرطان در مراحل اولیه است و به پزشکان کمک می‌کند تا وضعیت پیشرفت سرطان را پیگیری نموده و حتی نوع سرطان را شناسایی کنند. این آزمایش می‌تواند در درمان‌های هدفمند کمک‌کننده باشد.
آزمایش‌های بافتی برای تشخیص سرطان
آزمایش‌های بافتی جزو دقیق‌ترین روش‌ها برای تشخیص سرطان هستند. در این تست‌ها، نمونه‌ای از بافت مشکوک برداشته و آن را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کنند. این آزمایش‌ها نه تنها برای تشخیص نوع سرطان، بلکه برای تعیین مرحله و شدت بیماری نیز ضروری هستند. از جمله رایج‌ترین آزمایش‌های بافتی می‌توان به بیوپسی اشاره کرد که معمولاً برای شناسایی سلول‌های سرطانی از بافت‌هایی مانند پوست، روده، پستان یا ریه انجام می‌شود. همچنین آزمایش‌های پاتولوژی و ژنتیکی می‌توانند در شناسایی تغییرات ژنتیکی و پروتئینی که به سرطان‌ها مربوط می‌شوند، کمک کنند.
بیوپسی (Biopsy)
بیوپسی یکی از رایج‌ترین روش‌های آزمایش بافتی است. در این آزمایش، نمونه‌ای از بافت مشکوک به سرطان برداشت می‌شود و توسط پاتولوژیست‌ها تحت بررسی دقیق قرار می‌گیرد. بیوپسی معمولاً برای تشخیص سرطان‌هایی مانند سرطان پستان، ریه، و کبد انجام می‌شود.
آزمایش‌های پاتولوژی (Pathology Tests)
در این آزمایش‌ها، نمونه‌های برداشته‌شده از بافت بدن در زیر میکروسکوپ بررسی می‌شوند تا نوع سلول‌های سرطانی و ویژگی‌های آنها مشخص شود. این تست‌ها می‌توانند شامل ایمونوهیستوشیمی و آزمایش‌های ژنتیکی باشند که در تشخیص سرطان‌های خاص مانند سرطان پستان یا روده مؤثر هستند.
آزمایش‌های ژنتیکی (Genetic Testing)
این آزمایش‌ها برای شناسایی تغییرات ژنتیکی خاص که موجب بروز سرطان‌ها می‌شوند، کاربرد دارند. در سرطان‌های ارثی مانند سرطان پستان (BRCA) یا سرطان روده، آزمایش‌های ژنتیکی می‌توانند پیش‌آگهی خطر ابتلا و درمان‌های مناسب را تعیین کنند.
آزمایش‌های بافتی می‌توانند کمک کنند تا سرطان در مراحل ابتدایی تشخیص داده شود و به پزشکان امکان می‌دهند که برنامه درمانی بهینه‌ای تدوین کنند.
تست‌های ادرار تشخیص سرطان
آزمایش‌های ادراری در شناسایی برخی از انواع سرطان‌ها نقش مهمی ایفا می‌کنند. این آزمایش‌ها معمولاً برای تشخیص سرطان‌های دستگاه ادراری مانند سرطان مثانه یا کلیه به کار می‌روند. در این آزمایش‌ها، نمونه‌ای از ادرار بیمار جمع‌آوری شده و آنالیز می‌شود تا تغییرات غیرطبیعی که می‌تواند بیانگر وجود سرطان باشد، شناسایی شوند. احتمال دارد این تست‌ها به‌تنهایی، و یا همراه با سایر آزمایش‌ها برای تشخیص دقیق‌تر سرطان‌ها استفاده شوند.
آزمایش ادرار خون مخفی (Urine Hematuria Test)
در این آزمایش، وجود خون در ادرار بررسی می‌شود که می‌تواند نشانه‌ای از سرطان مثانه یا کلیه باشد. حتی مقادیر کم خون می‌تواند به تشخیص زودهنگام سرطان کمک کند. گاهی وجود خون در ادرار ممکن است بدون هیچ درد و علائم دیگری باشد، لذا این آزمایش می‌تواند در شناسایی مشکلات پنهان مؤثر باشد.
آزمایش ادرار برای سلول‌های سرطانی (Urinary Cytology)
آزمایش سیتولوژی ادرار به‌منظور شناسایی سلول‌های غیرطبیعی یا سرطانی در ادرار انجام می‌شود. این آزمایش به‌ویژه در شناسایی سرطان‌های مثانه و کلیه مفید است. در این آزمایش، نمونه‌ای از ادرار با میکروسکوپ بررسی می‌شود تا سلول‌های تغییر یافته تشخیص داده شوند.
آزمایش‌های مولکولی ادرار (Molecular Urine Tests)
آزمایش‌های مولکولی ادرار به شناسایی تغییرات ژنتیکی در سلول‌های ادراری می‌پردازند که ممکن است منتهی به سرطان شوند. در حال حاضر این آزمایش‌ها در حال تحقیق و توسعه هستند و در آینده می‌توانند در شناسایی سرطان‌های در حال رشد و پیشگیری از آنها نقش مهمی ایفا کنند.
آزمایش‌های ادراری اگرچه به‌تنهایی نمی‌توانند تمام انواع سرطان را تشخیص دهند، اما ابزار مؤثری برای شناسایی زودهنگام سرطان‌های دستگاه ادراری هستند و در مراحل اولیه تشخیص، نقش کلیدی دارند.
آزمایش‌های نشانگر تومور (Tumor Marker Tests)
آزمایش‌های نشانگر تومور یا اصطلاحاً تومور مارکر به‌منظور تشخیص مولکول‌های خاص که به‌طور معمول توسط تومورها تولید می‌شوند، انجام می‌گیرد. این مولکول‌ها در خون، ادرار یا سایر مایعات بدن یافت می‌شوند و به عنوان علامت‌هایی از وجود سرطان‌ها شناخته می‌شوند. آزمایش‌های نشانگر تومور به پزشکان کمک می‌کنند تا نه‌تنها سرطان‌ها را شناسایی کنند، بلکه روند درمان را پیگیری کرده و پیشرفت بیماری را ارزیابی نمایند.
CA-125 (Cancer Antigen 125)
از این تست معمولاً برای شناسایی سرطان تخمدان استفاده می‌شود. میزان بالای CA-125 در خون می‌تواند مؤید سرطان تخمدان باشد، هرچند که این نشانگر همچنین در برخی از بیماری‌های غیرسرطانی نیز احتمال دارد افزایش یابد.
PSA (Prostate-Specific Antigen)
PSA یک نشانگر توموری است که بیشتر برای بررسی سرطان پروستات استفاده می‌شود. میزان بالای PSA در خون می‌تواند نشانه‌ای از سرطان پروستات باشد، البته افزایش PSA ممکن است به دلیل شرایط غیرسرطانی مانند هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) یا التهاب پروستات نیز رخ دهد. به همین دلیل، تست PSA به‌تنهایی برای تشخیص قطعی سرطان کافی نیست و معمولاً با دیگر آزمایش‌ها یا روش‌های تصویربرداری ترکیب می‌شود.
CEA (Carcinoembryonic Antigen)
CEA یک تومور مارکر برای نظارت بر سرطان‌های دستگاه گوارش، به‌ویژه سرطان روده بزرگ است. افزایش مقادیر CEA می‌تواند نشانه‌ای از سرطان روده بزرگ، کبد یا پانکراس باشد. پزشکان معمولاً از CEA برای پیگیری وضعیت بیماران پس از درمان استفاده می‌کنند و میزان این نشانگر در خون ممکن است به پزشک کمک کند تا از عود سرطان جلوگیری کند.
AFP (Alpha-Fetoprotein)
AFP به‌طور معمول برای تشخیص سرطان‌های کبدی و همچنین بعضی از سرطان‌های بیضه استفاده می‌شود. میزان AFP در خون ممکن است در افراد مبتلا به سرطان کبد یا بیضه بالا باشد. این تست به‌ویژه برای پیگیری بیماران مبتلا به بیماری‌های کبدی مزمن یا بیماران تحت درمان سرطان کبد کاربرد دارد.
HER2 (Human Epidermal Growth Factor Receptor 2)
این نشانگر تومور به‌ویژه در سرطان پستان کاربرد دارد. میزان بالای HER2 در تومورهای پستان نشان‌دهنده نوع خاصی از سرطان است که به درمان‌های هدفمند حساسیت دارد. آزمایش HER2 به پزشکان کمک می‌کند تا تصمیم‌گیری درمانی دقیق‌تری برای بیماران مبتلا به سرطان پستان انجام دهند.
آزمایش‌های نشانگر تومور، خصوصاً در ترکیب با سایر آزمایش‌ها و روش‌های تشخیصی، به پزشکان کمک می‌کنند تا تشخیص‌های دقیق‌تری برای انواع مختلف سرطان‌ها داشته باشند. این تست‌ها خصوصاً در نظارت بر درمان و پیشگیری از عود بیماری، نقشی حیاتی دارند.
لیستی از تومور مارکرهای مهم که برای شناسایی انواع سرطان کاربرد دارند شامل این موارد است:
| نام مارکر | سرطان‌های مرتبط | آزمایش(ها) | توضیحات بیشتر |
|---|---|---|---|
| CA-125 | سرطان تخمدان | آزمایش خون | مارکری رایج برای سرطان تخمدان. مقدار بالای آن ممکن است بیانگر سرطان باشد، اما شرایط غیرسرطانی نیز می‌تواند باعث افزایش آن شود. |
| PSA | سرطان پروستات | آزمایش خون | برای تشخیص سرطان پروستات، اما احتمال دارد به دلایل غیرسرطانی نیز افزایش یابد. |
| CEA | سرطان‌های روده بزرگ، کبد، پستان، پانکراس | آزمایش خون | برای پیگیری پیشرفت سرطان، به‌ویژه سرطان روده بزرگ. ممکن است در سرطان‌های دیگر هم افزایش یابد. |
| AFP | سرطان کبد، سرطان بیضه | آزمایش خون | عموماً برای شناسایی سرطان کبد و بعضی از سرطان‌های بیضه. مقدار بالای AFP در بیماری‌های کبدی مزمن نیز دیده می‌شود. |
| HER2 | سرطان پستان | آزمایش خون یا بیوپسی بافت | مقدار بالای HER2 مؤید سرطان پستان تهاجمی است و به تعیین گزینه‌های درمان کمک می‌کند. |
| CA 19-9 | سرطان پانکراس، روده بزرگ، معده | آزمایش خون | مارکری برای سرطان پانکراس و سرطان‌های دستگاه گوارش. احتمال دارد مقادیر آن در شرایط غیرسرطانی نیز افزایش یابد. |
| BRCA1/2 | سرطان پستان، تخمدان | آزمایش ژنتیک | جهش این ژن‌ها با خطر بالای ابتلا به سرطان پستان و تخمدان مرتبط است. آزمایش ژنتیک به ارزیابی خطر کمک می‌کند. |
| CA 15-3 | سرطان پستان | آزمایش خون | عمدتاً برای پیگیری درمان و عود سرطان پستان استفاده می‌شود. |
| Beta-hCG | سرطان بیضه، بیماری تروفوبلاستیک، بعضی سرطان‌های تخمدان | آزمایش خون یا ادرار | مقدار بالای آن ممکن است بیانگر سرطان بیضه یا برخی سرطان‌های تخمدان باشد. |
| S-100 | ملانوم | آزمایش خون | مارکری برای پیگیری سرطان ملانوما. در سایر سرطان‌ها نیز می‌تواند افزایش یابد. |
| NSE | تومورهای نورواندوکرین، سرطان ریه نوع سلول کوچک | آزمایش خون | برای تشخیص تومورهای نورواندوکرین، مانند سرطان ریه نوع سلول کوچک. |
| CYFRA 21-1 | سرطان ریه، به‌ویژه سرطان ریه غیرسلولی کوچک | آزمایش خون | مارکری برای سرطان ریه، خصوصاً انواع غیرسلولی کوچک آن. |
آزمایشگاه بهار، اولین مجموعه در کرمانشاه و غرب کشور است که پذیرش انواع آزمایش‌ها و نمونه‌گیری در منزل و محل کار شما را به‌صورت تماماً آنلاین ارائه می‌کند. در این سیستم به سادگی می‌توانید بدون نیاز به حضور در آزمایشگاه، برای پذیرش آزمایش‌ها و دریافت نتایج اقدام کنید. ضمناً هزینه کلیه آزمایش‌های درخواستی، دقیقاً منطبق با تعرفه‌های مصوب دولتی محاسبه می‌شود.
سخن پایانی
سرطان جزو بیماری‌های پیچیده است که بسیاری از افراد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. با این حال، شایان ذکر است که پیشرفت‌های علمی در تشخیص و درمان سرطان، مخصوصاً در مراحل اولیه، امیدواری بسیاری را برای این دسته از بیماران فراهم کرده است. شناسایی به‌موقع سرطان می‌تواند شانس درمان و بهبودی را به طرز فزاینده‌ای افزایش دهد. آزمایش‌های تخصصی مانند آزمایش‌های خون، مارکرهای توموری، و بیوپسی‌های بافتی می‌توانند در تشخیص به موقع بیماری کمک کنند.
اگر شما یا عزیزانتان نگران علائم غیرمعمول و مشکوک هستید، در خانواده خود سابقه سرطان دارید، یا اگر می‌خواهید خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهید، انجام آزمایش‌های دقیق در زمینه شناسایی سرطان امری ضروری است. در آزمایشگاه بهار کرمانشاه با استفاده از تجهیزات پیشرفته و تکنیک‌های روز دنیا، می‌توانیم تشخیص‌های دقیق و به‌موقع در این زمینه ارائه دهیم. در مسیر سلامت، همیشه همراه شما هستیم.
یکی از مجهزترین مجموعه‌های آزمایشگاهی و اولین آزمایشگاه با سیستم پذیرش کاملا آنلاین در غرب کشور
